De dagelijkse transitiepraktijk is weerbarstig – en mateloos interessant. Een aantal van onze transitiemakers pioniert in die praktijk. De een zet een burgerboerderij op, de ander een biologische zelfoogsttuin. Er ontstaat een nieuwe leefgemeenschap en er wordt circulair zelfgebouwd. En dan is er nog Squarewise zelf: steward owned and learning.
Onze inzichten, lessen en ervaringen delen we maandelijks in ‘De oogst’. Elk seizoen checken we in bij onze collega’s die – veelal letterlijk – met hun voeten in de modder staan. Deze editie: zomer op De Patrijs. Het seizoen waarin alles in het licht komt te staan. Dat wat je hebt opgebouwd in de eerste helft van het jaar. En ook dat wat niet kloppend of passend (meer) is.
Johannes nam in 2021 een traditioneel melkveebedrijf over in Laren (Gelderland) om die in een agro-ecologische burgerboerderij te transformeren. Die staat er nu, en ontwikkelt razendsnel door: 1500 burgers zijn en doen regelmatig hun boodschappen in het verslokaal. Er is een kaasmakerij op het erf, en een team van vrijwilligers en betaalde krachten dat bergen werk verzett. ‘In de zomer vliegt het werk je om de oren.’
Tijdens dit seizoen worden de dingen zichtbaar die eerder in gang zijn gezet, zien we tijdens onze wandeling over het erf. Zo is er deze zomer evenveel gras geoogst als vorig jaar gedurende het hele jaar, omdat er klavers door het gras heen gezaaid zijn. Het resultaat is gisteren ingekuild om komende winter als voedingsrijk veevoer te kunnen gebruiken. En door de aanschaf van een autoclaaf (nodig voor conserveren) eerder dit jaar, kon de enorme courgette-oogst verwerkt worden tot soep voor in het verslokaal.
Een stier in de wei en kalfjes bij de koe
In de zomer zien we ook het beste wat we anders zouden willen. ‘Tijdens het melkveeoverleg bespraken we dat het jongvee de volgende dag naar buiten zou gaan. Luuk (de melkveehouder op De Patrijs) had plots een idee: zet een angusstiertje bij ze in de wei! Als er dan een tochtige koe bij loopt, dan weet je zeker dat die geïnsemineerd wordt, en hoef je geen drachtcontrole meer te doen. Een goed idee, maar te groot om meteen uit te kunnen voeren. Want wat doe je met het stiertje wanneer de koeien in oktober weer op stal gaan?’ zegt Johannes. Typisch iets om voor te bereiden in een rustige periode, en volgende zomer uit te voeren.
Binnenkort start er zo’n nieuw, goed voorbereid plan: kalfjes bij de koe. ‘In november worden de eerste kalveren geboren die we bij een pleegmoederkoe gaan zetten. Daar werken we dan nu naartoe.’ Dit nieuwe systeem is een experiment om te zorgen dat de jonge dieren minder stress ervaren, sterker en gezonder opgroeien en meer natuurlijk gedrag kunnen vertonen. Tegelijkertijd vraagt het ook om aanpassingen in de stal en in de planning, omdat moeder en kalf langer bij elkaar blijven.
Balanceren tussen kansen grijpen en rust bewaren
Ondertussen dromen Johannes en zijn team verder: een ruimere plek vinden om graan te drogen, parkeerplekken waar auto’s niet vast komen te staan in de modder – de lijst houdt niet op. ‘Het is ook een oefening van accepteren dat het nu is zoals het is, en dat dat goed genoeg is. We willen vaak sneller dan we kunnen, maar nieuwe dingen starten in de zomer betekent verzuipen.’ Tegelijkertijd ontkom je er soms niet aan om kansen te grijpen die zich voordoen. ‘Zoals dat voorbeeld van de courgettesoep: de autoclaaf stond er toch, de kok die ook de kimchi maakt had wel tijd, en de courgettes waren rijp. Tja…’ 
Hazelnootbomen
‘In de herfst lanceren we een campagne om een hazelnootboom te adopteren. We willen op het perceel enkele rijen hazelnootbomen planten met voederhagen eronder voor de koeien. Op de lange termijn wil ik die voederhagen kunnen inkuilen zodat ze wintervoer zijn voor de koeien. Maar Luuk wil er een stroomdraad tussen zodat de koeien er niet doorheen lopen. We moeten dus nog even gaan bekijken hoe we dat gaan aanpakken.’
Tot in de herfst.
Johannes Regelink is transitiemaker, organisatie-ecoloog en boer. Johannes is één van de initiatiefnemers van Burgerboerderij De Patrijs een gangbaar melkveebedrijf dat wordt omgebouwd naar een gemengd acro-ecologisch bedrijf. Voor Squarewise werkt hij aan het versnellen van de landbouwtransitie.
Wil jij in gesprek met Johannes? Stuur hem een bericht via johannes@squarewise.nl
